Recentakynda geçirilen gözlegde, SARS-CoV-2 ýokaşmasyndan soň dowam edýän ýa-da gaýtalanýan dürli saglyk meselelerine degişli uzyn COVID başdan geçirýän adamlaryň ýürek işine giperbarik kislorod bejergisiniň täsiri öwrenildi.
Bu problemalara ýürek ritmleriniň adaty bolmagy we ýürek-damar ulgamynyň işlemezligi töwekgelçiligi girip biler.Gözlegçiler ýokary basyşly, arassa kislorod dem almagyň uzak COVID hassalarynda ýüregiň gysylmagyny gowulaşdyryp biljekdigini anykladylar.
Bu gözleg Tel Awiw uniwersitetiniň Sakler lukmançylyk mekdebinden we Ysraýylyň Şamir lukmançylyk merkezinden professor Marina Leitman tarapyndan ýolbaşçylyk edildi.Netijeler 2023-nji ýylyň maý aýynda Europeanewropa Kardiologiýa Jemgyýeti tarapyndan geçirilen konferensiýada hödürlenen hem bolsa, entek deň-duş gözden geçirilmedi.
Uzak COVID we ýürek aladalary
Uzyn COVID, COVID-den soňky sindrom diýlip hem atlandyrylýar, COVID-19 keseli bolan adamlaryň takmynan 10-20% -ine täsir edýär.Adamlaryň köpüsi wirusdan doly gutulsa-da, COVID-19 alamatlary ilkinji gezek başlanandan soň azyndan üç aý dowam etse, uzyn COVID diagnozy goýulyp bilner.
Uzyn COVID-iň alamatlary demiň gysmagy, aň-düşünje kynçylyklary (beýni dumanlary diýilýär), depressiýa we köp sanly ýürek-damar kynçylyklaryny öz içine alýan dürli saglyk meselelerini öz içine alýar.Uzyn COVID keseli bolan adamlarda ýürek keselleriniň, ýürek ýetmezçiliginiň we beýleki baglanyşykly ýagdaýlaryň döremek howpy ýokarydyr.
Öňki ýürek problemalary ýa-da ýürek-damar keselleri töwekgelçiligi bolmadyk adamlarda-da 2022-nji ýylda geçirilen gözlegde görkezilişi ýaly bu alamatlar başdan geçirildi.
Gözlegiň usullary
Doktor Leýtman we onuň hyzmatdaşlary COVID-19-yň uzak möhletli alamatlaryny başdan geçirýän 60 hassany işe aldylar, hatda ýeňil we orta ýagdaýlardan soň hem azyndan üç aý dowam edýär.Topara hassahana ýerleşdirilen we hassahana ýerleşdirilmedik adamlar girdi.
Gözlegleri geçirmek üçin gözlegçiler gatnaşyjylary iki topara böldi: biri giperbarik kislorod bejergisini (HBOT), beýlekisi bolsa simulirlenen prosedurany (şam) alýar.Bu ýumuş, her toparda deň mukdarda mowzuk bilen tötänleýin ýerine ýetirildi.Sekiz hepdäniň dowamynda her adam hepdede bäş sapak geçdi.
HBOT topary 2 atmosfera basyşynda 90 minutda 100% kislorod aldy we her 20 minutda gysga arakesmeler aldy.Beýleki tarapdan, galp topar şol bir dowamlylyk üçin 1 atmosferanyň basyşynda 21% kislorod aldy, ýöne arakesmesiz.
Mundan başga-da, gatnaşyjylaryň hemmesi ilkinji HBOT sessiýasyndan we soňky sessiýadan 1 -3 hepde soň ýürek işine baha bermek üçin ekokardiografiýa synagyndan geçdiler.
Gözlegiň başynda, 60 gatnaşyjynyň 29-synyň global uzynlyk ştammynyň (GLS) bahasy -17,8% boldy.Olaryň arasynda 16-sy HBOT toparyna bellendi, galan 13-si galp toparda.
Gözlegiň netijeleri
Bejergi geçirilenden soň, interwensiýa topary ortaça GLS-de ep-esli ýokarlandy we -20.2% -e ýetdi.Şonuň ýaly-da, galp topar ortaça GLS-de ýokarlandy -19,1% -e ýetdi.Şeýle-de bolsa, gözlegiň başynda başlangyç ölçeg bilen deňeşdirilende diňe öňki ölçeg ep-esli tapawudy görkezdi.
Doktor Leitman, GLS-iň görkezişi ýaly, gözlegiň başynda uzyn COVID hassalarynyň ýarysyna golaýynyň ýürek işiniň bozulandygyny synlady.Şeýle-de bolsa, gözleg işine gatnaşanlaryň hemmesi adaty nasos fraksiýasyny görkezdiler, bu gan nasos wagtynda ýüregiň gysylmagyny we dynç alyş ukyplaryny bahalandyrmak üçin ulanylýan adaty ölçegdir.
Doktor Leýtman, diňe çykaryş fraksiýasynyň ýürek işini peseldip bilýän uzyn COVID hassalaryny kesgitlemek üçin ýeterlik duýgur däldigini aýtdy.
Kislorod bejergisiniň ulanylmagy potensial peýdalary bolup biler.
Doktor Morganyň pikiriçe, gözlegiň netijeleri giperbarik kislorod bejergisi bilen oňyn tendensiýany görkezýär.
Şeýle-de bolsa, giperbarik kislorod bejergisiniň hemmeler tarapyndan kabul edilen bejergi däldigini we goşmaça derňewleriň zerurdygyny aýdyp, seresaplylygy maslahat berýär.Mundan başga-da, käbir gözlegleriň esasynda aritmiýanyň köpelmegi barada aladalar bar.
Doktor Leýtman we onuň hyzmatdaşlary giperbarik kislorod bejergisiniň uzyn COVID hassalary üçin peýdaly bolup biljekdigi barada netijä geldiler.Haýsy hassalaryň has köp peýdalanjakdygyny kesgitlemek üçin has köp gözlegiň zerurdygyny öňe sürýär, ýöne uzak uzyn COVID hassalarynyň global uzynlyk ştammyna baha bermegi we ýürek funksiýasy bozulan halatynda giperbarik kislorod bejergisini göz öňünde tutmagy peýdaly bolup biler.
Şeýle hem, doktor Leýtman geljekki gözlegleriň uzak möhletli netijeleri berip biljekdigine we giperbarik kislorod bejergisiniň iň amatly sanyny kesgitlemekde saglygy goraýyş işgärlerine kömek edip biljekdigine umyt bildirdi.
Iş wagty: Awgust-05-2023